Kâri Niyazi  (09.02.1897 Hocend -03.18.1970 Taşkent)

(Kâri:Hafız)

Halk önderi, pedagog, matematik alimi olarak tanınmıştır. 1939 yılında Özbekistan’da çalışmalarını sürdüren bilim adamı, 1943 yılında Bilimler Akademisyeni, 1939‘da Matematik ve Fizik fenleri doktoru, 1931’de profesör, 1943-1947 yılları arasında Özbekistan Fenler Akademisi ilk başkanı, 1967’de Hizmet Kahramanı makamına yükselebilen önder şahsiyetlerden birisidir.

Fergana’da 1917 yılında yeni üsluptaki ilk Özbek Okulunun temelini atmıştır. Bu okul 1920 yılı Kokand’daki Daru’l- Muallimin eğitim ve öğretim kurumu ile birleştirilerek, Fergana İli Yüksek Okulu’na dönüştürüldü ve Kari Niyazi bu kurumun müdürlüğüne seçildi.

Orta Asya Üniversitesi’ni 1929 yılında bitirmiş, 1931-1933 arasında işbu Üniversitenin Rektörü tayin edilmiştir. 1937-1938 yıllarında Özbekistan Milli Eğitim Komiseri ve aynı zamanda Özbekistan H.K.S Fenler Komitesi Başkanı, 1939 yılı Taşken Sulama İşleri ve Mekanik Mühendisliği Enstitüsü Bölümü Başkanı vazifelerine tayin edilmiştir.

Yükselerek 1939-1943 te Özbekistan H.K.S. Başkan Yardımcısı aynı zamanda S.S.C.B Fenler Akademisi Şubesi Başkanı, Matematik ve Fizik Fenleri Bölümü Başkanı olmuştur. 1939-1970 yılları arasında “Fen ve Turmuş” dergisi baş muharrirliği makamlarını üstlenmiştir.

Kâri Niyazi Özbekistan Halkları Kültürel Tarihi’ne ait bilimsel çalışmalar yaptı.  İlköğretim ve yüksek matematik alanlarında Özbek dilinde yazılan ilk ders kitaplarını telif eden önemli bilim adamlarından biri sayılır. Onun “Hayat Mektebi” ismindeki kitabı Özbekistan’da Bilimsel ve Kültürel ilerleme sağladığından günümüze kadar etkisini göstermiş ve iz bırakmış bir eser olarak bilinmektedir.

O, 1952 yılında devlet ödülüne ve “Biruni “ isimli Özbekistan Devlet Ödülü adaylığına, 2002 yılında Özbekistan’ın “Büyük Hizmetler İçin” Ödülüne layık görüldü.

Özbekistan Pedagojik Bilimleri İlmî Araştırma Enstitüsü’ne,Taşkent’teki bir sokağa ve 206.okula Kâri Niyazi ismi verilmiştir.

 

 

 

 

 

 

 

 

Alakalı