Palvanniyaz Hacı Yusupov(1861-1936)
Özbek halkının ilerici simalarından, Hive Ceditçilerinden, “Genç Hiveliler” partisinin önderlerinden, Palvanniyaz Hacı Yusupov 1861 ‘de Hive’de tüccar bir ailede dünyaya geldi. 1871 yılına kadar ana-babasının; onlar vefat ettikten sonra amcası Yusufbay’ın elinde terbiye görmüştür.13 yaşında eski mektepte okuma yazma öğrendi. Mektebi bitirir bitirmez ticarete başladı. Palvanniyaz 1877 yılında amcasıyla Moskova’ya gitti. 1885 yılında Cedit Okulunu bitirdi. Arapça, Farsça’ yı çok iyi öğrendi. 1904 yılında Türkiye, Mısır, Suriye’de ve Mekke-i Mükerreme’de bulundu.
Palvanniyaz, 4 Nisan 1917 ‘de Hive Hanı’na sunulan devlet yönetiminde yenilikler yapılması gerektiğine dair menifestonun mimarlarından birisidir. Hive Hanı’nın Ceditçilere karşı yürüttüğü siyaset sonucu 1918-1920 ‘de Taşkent’ te yaşamak zorunda kalır. Taşkent’de “Genç Hiveliler” partisini kurdu ve partiye başkan olarak seçildi.
Hive Hanlığı’nın son bulmasından sonra 30 Nisan 1920’ de Harezm Halk Sovyet Cumhuriyeti Bakanlıklar Gözlem Konseyi Başkanlığı görevine atandı.
Palvanniyaz Hacı Yusupov, Harezm Halk Sovyet Cumhuriyeti Hükümet Başkanı olarak bağımsız bir siyaset uygulama ve Harezm Cumhuriyeti’nde demokratik düzenlemeleri gerçekleştirmek için çaba gösterdi ancak Türkistan Komiserliği ve Türkistan Cephesi Komutanlığı , Palvanniyaz Hacı Yusupov’un bu siyasetine karşı çıktı ve Hive’de hükümeti devirip yeni bir hükümet kurdular. Palvanniyaz Hacı Yusupov, siyasi mücadelesinden vazgeçtiği için daha sonra Bolşevikler tarafından affedilmiştir ve Harezm Halk Sovyet Cumhuriyeti‘nde çeşitli görevlerde bulunmuştur.
10 Ocak 1926’da Harezm vilayeti İcra Komitesi Başkanlığı’nda İşletme Bölümünden sorumlu başkan yardımcılığı görevinde bulunmuş, bundan sonra İçenkala Müzesi’nde hizmet etmiştir.
Palvanniyaz HacıYusupov 1936 yılında vefat etmiştir.
